حریفی برای آتش! پوشش ضد حریق چیست؟
یکی از مهم ترین مواردی که باید در صنعت ساخت وساز در نظر گرفته شود، توجه به ایمنی ساختمان است. دراین بین یکی از شایع ترین و آسان ترین روش ها برای محافظت سازه ها استفاده از پوشش ضد حریق است. ما قصد داریم در این مقاله شما را با پوشش های ضد حریق آشنا و به بررسی اینکه پوشش ضدحریق چیست و شناخت بهتر آن ها بپردازیم
اهمیت استفاده از اینکه پوشش ضدحریق چیست؟
اگر سری به بازار بزنید مطمئناً با انواع مختلفی از پوشش های ضد حریق و مقاوم به آتش سوزی مواجه می شوید، موادی که قابلیت محافظت از اسکلت فلزی ساختمان، ستون ها و تیرک های اصلی را در مقابل آتش بر عهده دارند.
پوشش ضدحریق از پیشرفت آتش جلوگیری می کنند و عاملی برای کاهش آسیب به سازه ها در مدت زمان بیشتری هستند. پوشش ضدحریق بر روی ساختمان و سازه، از فروپاشی آن در اثر افزایش دما جلوگیری می کند، همچنین با استفاده از پوشش های ضد حریق پیشرفت آتش سوزی کندتر شده و زمان بیشتری برای رسیدن گروه های آتش نشانی و کمک رسانی به انسان ها وجود دارد.
علاوه بر موارد ذکرشده، این پوشش های ضد حریق از وارد شدن خسارت مالی به ساختمان ها را نیز به طور چشمگیری کاهش می دهد؛ بنابراین در این مرحله برای شناخت بیشتر این محافظ ها بهتر است با انواع مختلفی از این محصول آشنا شویم.
آشنایی با انواع پوشش ضد حریق
پوشش های ضد حریق به دو پایه اصلی معدنی و غیرمعدنی تقسیم بندی می شوند که هر کدام شامل انواع مختلفی می باشد که در ادامه به ذکر این موارد خواهیم پرداخت؛
پوشش های ضد حریق پایه معدنی
- پوشش ضدحریق پایه سیمانی
- پوشش ضد حریق پایه گچی
- پوشش‌های ضد حریق پایه بور
- پوشش ضد حریق پایه فسفر
پوشش های ضد حریق پایه غیر معدنی
- رنگ ضد حریق
- پوشش ضد حریق نانوکامپوزیت
- پوشش ضد حریق ژل سل
در ادامه به توضیح هرکدام از این پوشش ها می پردازیم؛
پوشش ضد حریق پایه معدنی
همانطور که از نام این پوشش‌ها بر می‌آید از مواد معدنی مانند سیمان، گچ، ورمیلکولیت، بور و فسفر و دیگر مواد فیلر، کف کننده و … در ساخت آنها استفاده شده است. پوشش ضد حریق پایه سیمان و پایه گچ معمولاً روی سازه‌های فلزی و پوشش ضد حریق پایه بور و فسفر بر روی سطوح چوبی اجرا می‌شوند.
پوشش ضد حریق پایه سیمانی
پوشش ضد حریق سیمانی به رنگ سفید و خاکستری کم‌رنگ بوده و معمولاً برای محافظت سازه‌های فلزی و بتنی از آتش به صورت یک لایه چند میلیمتری (تعیین شده با توجه به فرمول‌هایی در رابطه با ضخامت و مساحت سازه‌های فلزی) روی سطوح به صورت پاششی مورد استفاده قرار می‌گیرند و تا دمای بالاتر از ۴۵۰ درجه سانتیگراد را تحمل می‌کنند.
پوشش ضد حریق پایه گچی
پوشش ضد حریق گچی هم شباهت زیادی به پوشش‌های سیمانی دارند و مانند آنها به صورت پاششی با استفاده از نازل‌ها روی سازه‌های فلزی اسپری می‌شوند. پوشش‌های گچی در هنگام مواجهه با آتش منبسط شده و از گرم شدن سازه پیشگیری می‌کنند.
پوشش ضد حریق پایه بور
پوشش ضدحریق دارای اسید بوریک یا بورات هستند که محلول در آب بوده و در برابر شعله‌های آتش از مصالح ساختمانی مانند چوب و فرآورده‌های چوبی محافظت می‌کنند. همچنین مقاومت این پوشش ضد حریق در برابر حرارت نیز از ۳۷۷ تا ۵۲۷ درجه سانتیگراد است که به غلظت بور استفاده شده در پوشش ضد حریق بستگی دارد.
لازم به یادآوری است که برای ساخت پارکت و کفپوش ونیل ضد حریق، ضد پرتو فرابنفش و ضد آفتاب از پوشش‌ها و مواد حاوی ترکیبات بور استفاده می‌کنند.
پوشش ضد حریق پایه فسفر
تحقیقات زیادی درباره پوشش ضدحریق دارای نیتروژن و اسید فسفریک صورت گرفته که ثابت می‌کند پوشش‌های حاوی اسید فسفریک با غلظت مناسب برای مقابله با شعله‌های آتش و بالا رفتن حرارت سازه‌های چوبی بسیار کاربردی هستند که روش اجرای آنها با پوشش‌های بوریک که اسپری هستند متفاوت است.
روش غرق کردن الوار و فرآورده‌های چوبی در آب اسید فسفریکی پیش از تهیه هر نوع مصالح ساختمانی برای ضد حریق کردن آنها صورت می‌گیرد.
پوشش ضد حریق غیر معدنی
پوشش ضدحریق غیر معدنی معمولاً به صورت رنگ‌های پلیمری و ترکیبات نانو و ژل‌های ضد حریق هستند که معمولاً به دلیل هزینه بیشتر تولید آنها، از قیمت بالاتری نسبت به انواع معدنی برخوردار هستند. در ادامه به چند نوع از آنها اشاره شده است.
رنگ ضد حریق چیست؟
رنگ‌های ضد حریق معمولاً به صورت یک لایه نازک روی سازه‌های فلزی و غیر فلزی اجرا می‌شوند و در مواجهه با دمای زیاد متورم شده و ساختاری زغالی پیدا می‌کنند. این تورم و ساختار زغالی از انتقال حرارت به لایه‌های زیرین جلوگیری کرده و زمان تخریب را به تعویق میندازد.
رنگ‌های ضد حریق از قیمت بالاتری نسبت به پوشش ضد حریق پایه گچی و سیمانی دارند و به همین امر در بخش‌های خارجی و در معرض دید ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و مانعی برای زیبایی نمای ساختمان‌ها نیستند.
پوشش ضد حریق نانوکامپوزیت
پوشش نانو ضد حریق را می‌توان به گونه جزء پوشش‌های پایه معدنی دسته بندی کرد ولی به دلیل اندازه ذرات میکرونی آنها در این دسته آورده شده‌اند.
این پوشش‌ها در واقع از ذرات کانی رسی مونتموریلونیت که خاصیت تورم بالایی دارد، تهیه شده است و به دلیل فرایند تولید هزینه بر آن، قیمت تمام شده آنها بسیار بالا بوده و در موارد که هیچ یک از دیگر پوشش‌های ضد حریق عملکرد مناسبی نداشته باشند و یا امکان اجرای آنها وجود نداشته باشد، از آنها استفاده می‌شود.
پوشش ضد حریق ژل سل چیست؟
سل در واقع یک سوسپانسیون پایدار از ذرات جامد کلوئیدی یا پلیمری در یک مایع معمولاً آب یا پایه آب است که در نوع ضد حریق آن این ذرات می‌توانند ماد معدنی یا پلیمری ضد حریق آمورف (بی شکل) یا کریستالی در ابعادی نانومتری و فاز مایع آن آب، مواد کف زا و پر کننده پایه معدنی یا پلیمری باشند.
تحقیقات بر روی این ماده ضد حریق ادامه دارد و با توجه به ارزان بودن تولید آن، بتوان آن را در آینده جایگزین پوشش‌های دیگر پوشش ضد حریق بر روی چوب و فرآورده‌های چوبی از طریق تزریق این ماده به چوب تحت فشار و خلاء کرد.
چگونه و کجا از پوشش ضدحریق استفاده کنیم
تا به اینجا به صورت کلی با پوشش‌های ضد حریق آشنا شدیم. بیشترین استفاده از پوشش ضد حریق در موارد زیر خواهد بود:
- ساختمان‌های تجاری و پاساژ‌ها
- ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای قابل توجه
- سازه‌های دریایی مانند سکوهای نفتی و کشتی‌ها
- پالایشگاه‌های نفت، گاز و پتروشیمی
- سقف و دیوار تونل‌ها
- معادن زیرزمینی
- واحدهای تولیدی و کارخانجات
- انبارهای بزرگ نگهداری اجناس
- سوله‌های صنعتی و …
وجود پوشش مقاوم به حریق یا فایرپروف، در این مکانها و موارد بالا به دلیل امکان بروز حادثه بیشتر از مکان های دیگر لازم است.
به همین دلیل اولویت برای اجرای پوشش ضد حریق در این مکان ها بیشتر از نمونه های کوچک تر است. به غیر از موارد ذکر شده در بالا، در صورتی که هر سازه فلزی دیگری که امکان بروز حریق به دلیل فعالیت های انجام شده در آن وجود دارد باید اجرای پوشش ضد حریق در آن جدی گرفته شود.
گارانتی آرامش در برابر آتش! چرا باید از پوشش ضد حریق استفاده کنید؟
- بعد از حریق و مواجهه مواد با آتش، گازهای سمی تولید نمی‌شود.
- به دلیل سبک بودن مواد، بار مرده اضافی به سازه وارد نشده و سازه سنگین نمی‌شود.
- تا حدی علاوه بر مقاومت در برابر آتش، عایق صدا نیز هست.
- در هر نوع سازه‌ای قابل اجرا است.
- از رشد قارچ، باکتری و… بر روی سازه جلوگیری می‌کند.
- از خوردگی‌های فلز از جمله خوردگی و زنگ زدگی پیشگیری می‌کند.
- تأثیر منفی بر ظاهر ساختمان ندارد.
- اگر زمان اجرا متناسب با تعداد نیرو باشد، بسیار سریع پیش می‌رود.
- در زمان مواجهه با آتش فرصت برای نجات جان افراد بیشتر خواهد بود.
- حفظ امنیت افراد در صورت وقوع آتشسوزی با استفاده از پوشش ضد حریق
- حفظ ارزش ساختمان و تجهیزات در برابر خسارات ناشی از آتشسوزی با پوشش ضد حریق
- رعایت مقررات ایمنی و استانداردهای حفاظت در برابر آتش با استفاده از پوشش ضد حریق
- جلوگیری از گسترش آتش از طریق استفاده از پوشش ضد حریق
- محافظت از سلامت آتش نشان‌ها با پوشش ضد حریق
نحوه اجرای پوشش ضد حریق
در ادامه به نکات، اصول و مراحل نحوه اجرای پوشش ضد حریق پرداخته شده است.
تمهیدات پیش از اجرای پوشش ضد حریق
- قبل از اجرای مقاوم‌سازی باید عملیات اجرای سقف صورت پذیرفته باشد.
- سطح فولاد برای اجرا باید از ۴/۴ درجه سانتیگراد بیشتر و از ۵۰ درجه سانتیگراد کمتر باشد. سطوح خیلی گرم باید سرد شده تا دمای آن به زیر ۵۰ درجه سانتیگراد برسد.
- سطح فولاد باید عاری از روغن، گریس، پوسته و یا هر مادهای که چسبندگی را کم می‌کند، باشد.
- پرایمر آسیب‌دیده پیش از اجرای مقاوم‌سازی باید اصلاح شود.
- ناحیه مابین عرشه فلزی و تیر باید با پشم سنگ به نحوی پر شود که سطح پشم سنگ با لبه تیر برابر بوده و به صورت اصطکاکی در محل قرار گیرد.
- بتن‌های مازاد ناشی از عملیات بتن‌ریزی باید جمع‌آوری شود.
- سطوح اسکلت باید با دستگاه واترجت به نحوی شستشو شود که سطوح عاری از گرد و خاک باشد.
- می‌توان سطوحی که نیاز به پاشش ندارند را با پوشش موقتی پوشاند.
- سطح زمین باید عاری از نخاله باشد تا حرکت خرک‌های متحرک بدون مشکل صورت پذیرد.
- خرک‌های متحرک باید مجهز به چرخ‌های قفل شو باشد تا از سقوط آن در کناره‌های پرتگاه‌ها و یا حرکت آن بر روی رمپ‌ها جلوگیری شود.
- خرک‌های متحرک باید به حفاظ با ارتفاع ۹۰ سانتیمتر مجهز باشند.
تمهیدات حین اجرای پاشش
- پیش از اجرای پاشش، ماده چسباننده (Bonding Agent یا Key Coat) سطوح شسته شده باید خشک شده باشد.
- قبل از اجرای پوشش ماده چسباننده (Bonding Agent یا Key Coat) باید با فاصله زمانی مناسب که بستگی به شرایط محیط دارد اجرا شود.
- پوشش‌های با ضخامت بیش از ۱۶ میلیمتر تا ۲۰ میلیمتر باید در بیش از یک دست اجرا شود.
- بعد از اجرا باید محل تمیز شده و کیسه‌های خالی و مواد مازاد از محل خارج شود.
- کنترل ضخامت تر ماده باید با استفاده از اندازه‌گیر استاندارد توسط اپراتور پاشش به صورت مداوم صورت پذیرد.
- دانسیته تر مواد باید روزانه در محل اندازه گیری شود.
تمهیدات پس از اجرا
- تهویه باید به‌گونه‌ای باشد تا مواد پس از اجرا به صورت مناسب خشک شود. در محیط‌های بسته فاقد تهویه طبیعی ناکافی باید سیستم تهویه مناسب که توانایی تعویض هوای محیط به میزان ۴ بار در ساعت را دارد تا خشک شدن کافی مواد به کار گرفته شود.
- عملیات اجرا شده باید در مقابل آنچه باعث آسیب‌دیدگی می‌شود از جمله ریزش آب، باران و … تا خشک شدن کامل محافظت شوند.
- پروژه اجرا شده باید مطابق شرایط بهره‌برداری محافظت شوند.
- در صورت نیاز به اتصال هرگونه قطعه به اسکلت فلزی، عملیات باید با هماهنگی مجری ضد حریق صورت پذیرد.
- حتی‌الامکان از ماله‌کشی مواد پاششی مقاوم حریق با پایه معدنی خودداری شود. در غیر این صورت، اجرای ماله‌کشی باید به نحوی بر روی ماده‌تر صورت پذیرد که باعث لغزش ماده از روی بستر فلزی نشود و همچنین ضخامت ماده مقاوم حریق پس از ماله‌کشی نباید از ضخامت محاسبه شده کمتر شود.
- استفاده از ماده مقاوم در برابر حریق پایه سیمانی بر روی المان‌های سازه در شرایط داخلی نمایان مانند زیرزمین‌ها الزامی و استفاده از ماده مقاوم در برابر حریق پایه گچی بر روی المان‌های سازه در شرایط داخلی پوشیده امکان‌پذیر است.
مراحل نحوه اجرای پوشش ضد حریق سازه فلزی
در اجرای پوشش ضد حریق پیش از هر اقدامی لازم است ابتدا محل اجرای پوشش ضد حریق پاک‌سازی شود. ممکن است روغن، گریس، گردوخاک و ذرات به جا مانده از جوشکاری روی سازه وجود داشته باشد که نیاز است پاک شوند. از طرفی در سازه‌های بتنی هم باید سطوح برای اجرای پوشش ضد حریق صاف و بدون هرگونه کثیفی باشد.
پس از تمیزکاری اگر سازه فولادی است و پیش از این روی سازه از ضدزنگ استفاده شده است، نیاز است پرایمرهایی برای چسبندگی بیشتر بین فولاد و پوشش ضد حریق روی سازه اجرا شده و سپس اقدام به اجرای پوشش ضد حریق شود.
اگر سازه بتنی است یا پرایمر روی سازه‌های فلزی ضدزنگ شده اجرا شده است. باید پوشش ضد حریق یا رنگ ضد حریق با توجه به نظر کارفرما و کارشناس پوشش ضد حریق، اجرا شود.
برای اجرای پوشش‌های ضد حریق پایه سیمانی و گچی که به صورت اسپری به وسیله شاتکریت بوده، نیاز است متخصص اجرا، با توجه به فرمولاسیون از پیش تعیین شده به اجرای ضخامت مشخصی از پوشش ضد حریق روی سازه‌های فلزی یا بتنی اقدام کند.
برای اجرای رنگ‌های ضد حریق نیز کافی است با استفاده از قلم مو یا غلتک پس از تمیزکاری محل، رنگ مورد نظر مانند هر رنگ دیگری روی بخش‌های درخواست شده اعم از سازه فولادی اسکلت بتنی، دیوارها، کف، چارچوب‌های در، سقف و … اجرا شود.
نکات اجرایی پوشش‌های ضد حریق
- دقت در اتصال پوشش ضدحریق به سطح زیر کار در اثر افزایش دمای محیط
- اجرای ضخامت لازم پپوشش ضدحریق روی سازه با توجه به فرمولاسیون و ضخامت فولاد که از پیش تعیین می‌شود
- عدم استفاده از برخی موارد مانند اجرای نمای سازه به‌صورت مستقیم بروی رنگ ضد حریق که باعث ضعیف شدن پوشش ضد حریق و بی اثر شدن آنها می‌شود.
- محل نگهداری مواد باید به نحوی باشد که امکان حرکت مابین پالت‌ها وجود داشته باشد.
- تجهیزات اطفاء حریق به میزان مناسب در محل دپو مصالح وجود داشته باشد.
سخن آخر
در این مقاله به اینکه پوشش ضدحریق چیست پرداختیم پوشش ضد حریق عضوی جدانشدنی از سازه‌های فولادی هستند که اجرا و محاسبه مقدار آن باید توسط مهندس ناظر و کارشناس اجرای پوشش ضد حریق انجام گیرد. شرکت ابرگان سازه با فعالیت در زمینه اجرای سازه‌های فلزی خود را ملزم می‌دانست در زمینه اجرای پوشش‌های ضد حریق روی سازه‌های فلزی اطلاع رسانی کرده و استانداردها و ضوابط این امر را گوشزد کند. برای سفارش ساخت سازه‌های فولادی به ابرگان سازه مراجعه کنید.
سوالات خود را میتوانید در بخش نظرات برای کارشناسان ابرگان سازه ارسال کنید.
مشاوره : جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد فروش اعتباری آهن و قیمت روز تیر آهن و قیمت ورق سیاه، از طریق کانال های ارتباطی با ما در تماس باشید.
شماره تماس: ۰۳۱۳۲۶۵۶۵۳۴ شماره واتساپ: ۰۹۱۰۱۱۸۰۵۹۵
